BLOG CULTUREEL ERFGOED

Hier lees je blogs over diverse erfgoed onderwerpen. 
Lees alle blogs, of klik rechts op een onderwerp met jouw specifieke interesse.

Barbara

Donderdag 29 Maart 2018
aantal reacties: 2
(aantal stemmen 2)

Wie een tunnel graaft of in een mijn werkt, is zich altijd bewust van het gevaar dat het werk met zich meebrengt. De mijn of tunnel kan instorten of onderlopen met water, er kan gas vrijkomen en bij brand kun je geen kant op. Een beetje bovennatuurlijke hulp is dan altijd handig.

Terwijl ik dit schrijf, opent Koning Willem-Alexander de Groene Loper in Maastricht. Voor de tunnelbouwers is er in de kerk van Wittevrouwenveld een beeld van de Heilige Barbara. Zij is de beschermvrouwe van de mijnwerkers en de tunnelbouwers.

De Heilige Barbara

Voor Maastricht was Barbara eeuwenlang een heel belangrijke heilige: zij beschermde de stad tijdens een aanval. Je kunt Barbara altijd herkennen aan de toren die naast haar staat, en juist vanwege die toren werd ze de beschermster van de vestingwerken.

 

De Barbaratoren

Omdat Maastricht vroeger elke eeuw wel een keer of twee werd belegerd, was het heel belangrijk om de gemeentelijke archieven op een veilige plaats te bewaren. Nu bewaren we zulke belangrijke documenten onder de grond, maar in de Middeleeuwen wisten ze wie de archieven zou bewaken tegen katapulten en vuur: Barbara.

Daarom werden alle belangrijke documenten, waaronder de Alde Caerte, waarin de tweeherigheid van Maastricht was vastgelegd, opgeborgen in de Barbaratoren. Je zou misschien denken dat de Barbaratoren een verdedigingstoren was, maar dat is niet zo. De toren was (en is!) een toren van de Onze-Lieve-Vrouwe Kerk, aan de zuidoostelijke kant van de kerk.

De Barbaratoren

 

Ik vind het heel typisch voor de Middeleeuwen dat er geen veiligere plek werd gezocht voor de archieven: men geloofde rotsvast dat de Heilige Barbara zou waken over de documenten. In 1664 werd het archief verplaatst naar het Stadhuis.

 

Het Barbarawater

Maastricht heeft niet alleen een toren die is vernoemd naar Barbara, in de Onze-Lieve-Vrouwe Kerk ligt ook een deel van haar onderkaak. Die kaak stond centraal in een nogal luguber ‘medicijn’: wie flinke tandpijn had, kon zich wenden tot de Onze-Lieve-Vrouwe Kerk. Daar kon je water krijgen dat was gezegend met het kaakbeen van Barbara.

In 1651 schreef Maastrichtenaar Andreas Bouwens een boekje over allerlei wonders die te maken hadden met de heilige Barbara. Eén van die wonders was dat er zoveel mensen genazen dankzij het Barbarawater.

 

Het boek van Bouwens, uit de collectie Limburgensia in het Centre Céramique

In Modern Nederlands:

Hoofdstuk XXIV

In Maastricht, op de binnenkoer van de Onze-Lieve-Vrouwe Kerk is een put, waarvan ’t water wordt gezegend met een kaakbeen van de heilige Barbara, waarvan drinkende of gebruikende ontelbare mensen van de tandpijn genezen worden.

 

Barbara beschermde dus niet alleen de muren van de stad, ze beschermde ook haar inwoners. Geen wonder dat ze een populaire heilige was! Na 1800 werd het militair belang van Maastricht steeds kleiner, en was Barbara minder nodig. Toch kregen kinderen in Maastricht tot in de 20e eeuw geen snoepgoed met Sinterklaas, maar met Sinte Berb, op 4 december – maar ook die tijd ligt alweer achter ons. Met de bouw van de tunnel heeft Barbara gelukkig weer even in de belangstelling mogen staan.

Reacties

Dag schrijver van het artikel over Barbara. Ik heb een gerichte vraag: het boekje van Bouwens geeft op pag. 108 het jaar 1633. Het boekje is van 1651 schrijft U. Wat is de betekenis van 1633 in deze context: datum van het wonder? Ik vraag dat omdat ik een inscriptie heb met de naam Barbera en zeer vaag 1733, dus 100 jaar later. Mogelijk verband?

Geplaatst door J.Smeets op 2021-11-30 12:15:18

Barbara beschermde tegen een plotse dood, vandaar dat ze de beschermheilige is van oa mijnwerkers en brandweerlieden. Daarnaast wordt Barbara afgebeeld met een toren omdat deze met haar legende te maken heeft. Haar vader sloot Barbara op in de toren om haar te beschermen tegen verkeerde invloeden. Barbara bekeerde zich desondanks tot het Christendom tegen haar vaders wil en ontsnapte aan de dood doordat een berg haar in zich opnam (nog een extra verband met de tunnelgravers en Barbara). Uiteindelijk heeft het helaas niet geholpen en werd ze alsnog onthoofd door haar vader...

Geplaatst door Guusje op 2018-03-29 23:33:56


Schrijf een reactie
 
 
 

Meest recente berichten

Archief

Van Omnibus naar Autobus vrijdag 6 april 2018
Barbara donderdag 29 maart 2018
Attis dinsdag 27 juni 2017
El Dorado [Nederlands] dinsdag 27 juni 2017
El Dorado [English] dinsdag 27 juni 2017